Maslak

İstanbul’da Finans Coğrafyası: Günümüz Finans Merkezi

Rehberler
Dr. Öğretim Üyesi Mete Başar BAYPINAR
Ar. Gör. Elifsu ŞAHİN

İstanbul, Asya ve Avrupa ile Karadeniz ve Akdeniz arasındaki darboğaz konumu nedeniyle her zaman önemli bir finans, ticaret ve sanayi kenti olmuştur.

Osmanlı İmparatorluğu Dönemi:

1) Karaköy: 1838 finansal serbestlik kararları ve Kırım Savaşı sonrasında Avrupalı banka ve sigorta şirketlerinin yerleşmesi ve 1866’da borsa açılması ile İstanbul’un geleneksel finansal çekirdeği Karaköy’e kaymıştır. Bu bölge Bizans döneminden beri zaten Ceneviz-Venedik yönetiminde ve Osmanlı döneminde de gayrimüslimlerin yaşadığı bir nevi serbest ticaret bölgesi gibi evrilmiş bir bölge idi. Türkiye Cumhuriyeti öncesinde 1922’ye kadar uluslararası bir finans merkezi olan ve Ericsson gibi firmaların yerleştiği Karaköy, cumhuriyet döneminde Ankara’nın başkent oluşu, yabancı firmaların ulusallaştırılması ve İstanbul Borsası’nın 1929’da tarihi yarımadaya taşınması ile bu özelliğini kaybetmiştir. Ancak 1986’da yeni İstanbul Menkul Kıymetler Borsası geçici olarak burada yerleşmiştir. Bugün Salt Galata ve Minerva Han örneklerinde görüldüğü üzere bankaların ve özel üniversitelerin kültür merkezlerinin bulunduğu bir yerdir.

2) Şişli-Mecidiyeköy: Pera’nın fiziksel bir devamı niteliğinde gelişen bu alan özellikle 1950’lerde ithal ikameci dönemde büyük önem kazanmıştır. Osmanlı zamanından beri Şişli Bomonti bira fabrikası gibi yabancı sermaye yatırımlarını çekmiş olan ve tramvay ağına güçlü bir şekilde bağlanan, çağdaş bir yaşam alanı olmuştur. Ancak kısıtlı alana sahiptir. 1960’larda Mecidiyeköy ve Levent’te yeni konut alanları geliştikçe kent bu yönde gelişmeye devam etmiştir. 1970’lerdeki Petrol Krizi ve devamında gelen küreselleşme hareketleri ve bilişim devrimi ile Anadolu’daki bir çok banka İstanbul’da bu bölgeye taşınmıştır. 1973’te ilk Boğaz Köprüsü (15 Temmuz Şehitler Köprüsü) açılışı ile bölgenin cazibesi artmış ve Mecidiyeköy 1990’lar boyunca banka genel müdürlüklerini ağırlamıştır.

3) Esentepe-Zincirlikuyu: Bu alanda 1975’te Karayolları Genel Müdürlüğü Bölge Müdürlüğü’ne ait olan İstanbul’un ilk gökdelenlerinden olan bina inşa edilmiştir. 1973’te köprünün inşası ile önemi iyice artmıştır. Mecidiyeköy’ün Levent’e eriştiği güzergah üzerinde bulunan alan, 1990’lar boyunca özel bankaları cezbetmiş, 2001 krizi sonrasında ise Ankara’da bulunan BBDK ve TSMF gibi kurumlar buraya taşınmışlardır. Bölge 1990’lardan başlayarak ayrıca yabancı gayrimenkul geliştirme ve pazarlama şirketlerinin de bölge müdürlüklerini cezbetmiştir.

4) Levent- 4. Levent: 1960’larda banliyö ve 1980’lerde ofis gelişimine sahne olan bölgede IBM ve diğer yabancı firmalar ile yerli firmaların genel müdürlükleri yerleşmiştir. 1986’da ikinci köprünün yapılması ile İstanbul’daki ilk akıllı bina olan Sabancı Center burada inşa edilmiştir. Bunu daha sonra İş Bankası binaları izlemiştir. En yüksek yapı olarak ise Safir Alışveriş Merkezi ve Rezidansı yapılmıştır. 1990’da, ödüllü Akmerkez AVM’nin açılışı ile bölgedeki düşük nüfuslu konut alanları hukuk ve medya ofislerine dönüşmeye başlamıştır. Taksim Metrosu’nun ardından 2003’te Metrocity AVM ve Rezidansı faaliyete başlamıştır. Günümüze kadar diğer AVM’ler, iş otelleri ve kamu kurumlarının binaları inşa edilegelen bölgedeki en ünlü yapılardan biri Kanyon’dur. Eski bir ilaç fabrikasının yerine inşa edilen Kanyon, IFC (Uluslararası Finans Merkezi) Avrupa Yatırım Bankası ve Avrupa Bölgesel Gelişme Bankası’na ev sahipliği yapmaktadır.

5) Maslak-İstinye: Bu bölge, İstanbul Teknik Üniversitesi ana kampüsünün açılışı ve bilişim teknolojilerine yönelik araştırma merkezinin kuruluşu ile önem kazanmaya başlamıştır. İstanbul’un internete bağlantısının kurulduğu bölge ve bilişim ARGE merkezi olarak 1990’larda güçlenen bölgeye 1994’te İstanbul Menkul Kıymetler Borsası yerleşmiştir. 2000 yılı sonrası İTÜ ve Boğaziçi Üniversitesi’nin kurduğu teknokentler özellikle finans teknolojilerini desteklemeyi amaçlamıştır. Maslak’ta 1990’lardan itibaren oteller ve ofis binaları inşa edilmiştir. ABD Büyükelçilik Binası’nın İstinye’ye 2003’te taşınması ve 2007’de İstinye Park AVM’nin açılması bölgenin önemini kat be kat artırmıştır. Bugün Sony Ericsson, Deloitte gibi kurumların ofisleri burada yer almaktadır.